چه نوع سر درد هایی خطرناک هستند

می‌توان گفت همه‌ی ما تجربه‌ی سردرد را داریم و تعداد کسانی که زیاد دچار سردردهای مداوم می‌شوند هم کم نیست. سردردهای کوچک، کم

ی شما را اذیت می‌کنند و با یک مسکن ساده، خوردن کمی غذا یا قهوه یا چند دقیقه استراحت خوب می‌شوند.

ولی اگر سردرد شما خیلی شدید و غیر معمول است، باید نگران سکته‌ی مغزی، تومور یا لخته شدن خون باشید. خوشبختانه این مشکلات به ندرت پیش می‌آیند. با این حال لازم است بدانید چه نوع سردردهایی نگران‌کننده هستند و برای درمان آنها چه کاری از شما ساخته است و چطور می‌توانید بقیه‌ی سردردها که زندگی شما را تهدید نمی‌کنند، را کنترل کنید.

درد از مغزتان نیست

پزشکان هنوز دلیل بیشتر سردردها را کشف نکرده‌اند. می‌دانیم که بافت مغز و استخوان جمجمه نمی‌توانند باعث سردرد شوند چون عصب‌های گیرنده‌ی پیام درد را ندارند. ولی رگ‌های خونی در سر و گردن و همچنین بافت‌های اطراف مغز و بعضی عصب‌های اصلی که از مغز منشعب می‌شوند می‌توانند پیام درد را منتقل کنند. پوست سر، سینوس‌ها، دندان‌ها و ماهیچه‌ها و مفاصل گردن هم می‌توانند باعث سردرد شوند.

چه سردردهایی نگران‌کننده‌اند؟

شما می‌توانید مراقبت‌های لازم برای بسیاری از انواع سردرد را خودتان انجام دهید. برای موارد شدیدتر دکتر هم می‌تواند با تجویز دارو به شما در کنترل سردردتان کمک کند. به غیر از این موارد، سردردهایی هم هستند که احتیاج به مراقبت‌های پزشکی فوری دارند. در اینجا به بعضی موارد هشداردهنده اشاره می‌کنیم:

• سردرد‌هایی که بعد از سن ۵۰ سالگی به وجود می‌آیند
• ایجاد یک تغییر اساسی در الگوی معمول سردردهای‌تان
• یک مورد عجیب و شدید که می‌توانید آن را «بدترین سردرد عمرتان» بنامید
• دردی که با حرکت یا سرفه تشدید می‌شود
• سردردی که مدام بدتر می‌شود
• تغییر در شخصیت یا عملکرد ذهنی
• سردردهایی که با تب، گرفتگی گردن، گیجی، کاهش هوشیاری یا حافظه، نشانه‌های عصبی مثل تاری دید، اختلال در تکلم، ضعف، کرختی یا حمله‌های ناگهانی همراه باشند
• سردردهایی که همراه با قرمزی و درد چشم اتفاق می‌افتند
• سردردهای همراه با درد و فشار در ناحیه‌ی شقیقه
• سردرد بعد از ضربه به سر
• سردردهایی که مانع فعالیت‌های روزمره می‌شوند
• سردردهای ناگهانی، خصوصا مواردی که شما را از خواب بیدار می‌کنند
• سردرد در کسانی که سرطان یا مشکلات سیستم ایمنی دارند

انواع سردرد

بیش از ۳۰۰ نوع سردرد وجود دارد. ولی تنها دلیل ۱۰ درصد از سردردها مشخص شده‌ است. به بقیه‌ی آنها «سردردهای شایع» (primary headaches) می‌گویند. در اینجا به چند مورد از سردردهای شایع و مهم اشاره می‌کنیم.

سردردهای تنشی

سردردهای تنشی (Tension-type headaches) معمول‌ترین نوع سردردها هستند و در سه‌ چهارم بزرگسالان رخ می‌دهند. در بیشتر موارد این سردردها از لحاظ شدت، ملایم تا متوسط هستند و به طور مکرر رخ می‌دهند. ولی در بعضی موارد افراد معدودی هستند که دچار سردردهای تنشی شدید می‌شوند و بعضی از آنها ۳ تا ۴ بار در هفته دچار این نوع سردرد می‌شوند.

سردردهای تنشی معمول، فشار و درد مبهمی در دو طرف سر ایجاد می‌کنند. افرادی که دچار سردردهای تنشی شدید می‌شوند ممکن است احساس کنند که سرشان در یک گیره قرار گرفته است. درد ممکن است به گردن و شانه‌ها هم سرایت کند. سردردهای تنشی می‌توانند بر اثر خستگی، فشار احساسی یا مشکلی در ماهیچه‌ها و مفاصل گردن یا فَک، تحریک شوند. این نوع سردرد اغلب ۲۰ دقیقه تا ۲ ساعت طول می‌کشد.

درمان سردردهای تنشی

اگر فقط گاهی دچار سردردهای تنشی می‌شوید، می‌توانید خودتان مراقبت‌های لازم را انجام دهید. مسکّن‌های معمول مثل استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب بدون استروئید (NSAIDs) مثل آسپیرین، ناپروکسین یا ایبوپروفن معمولا می‌توانند به شما در کنترل درد کمک کنند، اما به دستور داخل بسته توجه کنید و هرگز بیش از مقدار مشخص شده مصرف نکنید. استفاده از یک پَد گرمازا یا گرفتن دوش آب گرم هم می‌تواند مفید باشد. بعضی‌ها با یک چُرت کوتاه یا یک خوراکی سبک حال‌شان بهتر می‌شود.

اگر دچار سردردهای تنشی پی در پی می‌شوید سعی کنید دلایل محرک سردردتان را پیدا کنید تا بتوانید از آنها خودداری کنید. خودتان را زیادی خسته نکنید و وعده‌های غذایی‌تان را حذف نکنید. روش‌های ریلکسیشن و تمرین‌های آرامش‌بخش را یاد بگیرید. مخصوصا یوگا می‌تواند خیلی به شما کمک کند، چون هم به آرامش ذهن شما کمک می‌کند و هم به ماهیچه‌های گردن‌تان.

اگر دردتان بیشتر از این حرف‌ها است و به کمک پزشک احتیاج دارید، دکتر احتمالا دارو‌های ضددرد قوی‌تر یا مسکّن ماهیچه برای کنترل سردرد تجویز خواهد کرد. خیلی از کسانی که سردردشان بر می‌گردد (مسکّن‌ها و روش‌های ذکر شده سردرد را رفع می‌کنند ولی بعد از مدت کوتاهی سردرد دوباره برمی‌گردد) با مصرف داروهای ضد افسردگی سه چرخه‌ای (tricyclic antidepressant) مثل Amitriptyline از حملات سردرد جلوگیری می‌کنند. خوشبختانه در بیشتر موارد سردردهای تنشی به این مرحله نمی‌‌رسند و با راهکارهای ساده‌تری قابل درمان هستند.